روز پیشگیری از مسمومیت با قارچ ها و گیاهان سمی‏

مسمومیت با قارچ وضعیتی است که در اثر خوردن قارچ‌های حاوی مواد سمی ایجاد می‌شود. در سال 1401، آمار کل مسمومیت‌ها در ایران 212,870 نفر بود که 1% از این مسمومیت‌ها با قارچ‌ها و گیاهان سمی بود. همچنین، در شش ماهه نخست سال 1402، آمار کل مسمومیت‌ها در ایران 132,368 نفر بود که 0.6% مسمومیت با قارچ‌ها و گیاهان سمی بود اکثر مسمومیت‌هایی که با قارچ رخ می‌دهد منجر به عوارض گوارشی خفیف تا متوسط، از جمله تهوع، استفراغ و اسهال می‌شود. با این حال، تعدادی سموم قارچ شناخته شده با اثرات خاص و گاهی کشنده وجود دارد. علائم می‌توانند در عرض 20 دقیقه تا 4 ساعت پس از خوردن قارچ ظاهر شوند. علائم مسمومیت با قارچ می‌تواند از ناراحتی معده، ضعف، گیجی، کاهش سطح هوشیاری، افت شدید قند خون تا نارسایی اندام منجر به مرگ متغیر باشد.

شایع‌ترین علت مسمومیت با قارچ، خوردن قارچ‌های وحشی پس از شناسایی اشتباه یک قارچ سمی به عنوان گونه خوراکی است.

متأسفانه، تشخیص و افتراق انواع قارچ‌های سمی از انواع غیرسمی که مصارف خوراکی دارند، تنها بر اساس آزمایش‌های تخصصی گیاه‌شناسی و شیمیایی و توسط متخصصان و کارشناسان مجرب امکان‌پذیر است و امکان شناسایی آنها تنها بر اساس خصوصیات ظاهری (شکل، رنگ، بو، مزه، قوام) یا محل رویش توسط افراد عادی امکان‌پذیر نمی‌باشد.

نکاتی در خصوص پیشگیری از مسمومیت های ناشی از قارچ های سمی

1-     از مصرف قارچ های  خودرو و یا جمع آوری شده توسط افراد عادی و یا قارچ هایی که به صورت فله ای عرضه می شوند، خودداری کنید. تنها قارچ هایی را که توسط مراکز مجاز و در بسته بندی های دارای مجوزهای سازمان غذا و دارو وزارت بهداشت، درمان و پزشکی می باشند، مصرف نمایید.

2-     شناسایی انواع خوراکی قارچ از انواع سمی تنها بر اساس خصوصیات ظاهری مانند شکل، رنگ، بو، قوام و مزه مشکل بوده و تنها توسط متخصصان و کارشناسان مجرب قارچ شناسی  و گیاه شناسی امکان پذیر است. بنابراین به توصیه های برخی از افراد عادی  در تشخیص انواع سمی از  انواع خوراکی قارچ  توجه نکنید.

3-     هرگز قارچ ها را به صورت خام و به مقدار زیاد  مصرف نکنید.

4-     هر چند در برخی موارد حرارت برخی از مواد سمی موجود در قارچ ها را از بین می برد، با این وجود برخی از سموم موجود در قارچ ها مقاوم به گرما بوده و در اثر فرآیندهای آماه سازی غذا مانند: کباب کردن، آب پز کردن، سرخ کردن، بخار پز کردن قادر به تخریب کامل مواد سمی موجود در قارچ نمی باشد.

5-     انتقال سریع بیمار مسموم به یک مرکز درمانی تخصصی  مسمومیت ها امکان درمان موفقیت آمیز را افزایش می دهد و هر گونه تاخیر در این امر سبب افزایش احتمال شکست درمان و حتی مرگ بیمار می شود.

6-    در صورت امکان، نمونه باقی مانده قارچ مصرف شده توسط بیمار را برای شناسایی کادر پزشکی در بیمارستان به همراه داشته باشید.

گیاهان سمی

گیاهان سمی گیاهانی هستند که در ساختار خود دارای ترکیبات شیمیایی یا مواد فعال هستند که از طریق تماس، استنشاق یا بلعیدن می‌توانند باعث آسیب، بیماری و حتی مرگ در انسان و حیوان شوند. این ترکیبات ممکن است آلکالوئیدها، گلیکوزیدها، ساپونین‌ها، اگزالات‌ها، تاننها و غیره باشند. این ترکیبات بخشی از متابولیت‌های ثانویه گیاهان هستند و اگرچه برای انسان و حیوانات خاصی سمی هستند، اما نقش مهمی در محافظت از گیاه در برابر عوامل بیماری‌زا دارند.

سمیت گیاهان

سمیت گیاهان از گیاهی به گیاه دیگر متفاوت است و به عوامل مختلفی بستگی دارد، مانند:

• غلظت ترکیبات سمی
• نوع ترکیبات سمی
• سن گیاه
• شرایط فیزیکی محیط، مانند خاک، رطوبت و دما

علائم مسمومیت با گیاهان

علائم مسمومیت با گیاهان می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• تحریکات دستگاه گوارش، مانند تهوع، استفراغ، اسهال
• ناراحتی‌های پوستی، مانند درماتیت
• سمیت سلولی یا آسیب به سیستم عصبی مرکزی
• نارسایی تنفسی و قلبی

کودکان نسبت به بزرگسالان نسبت به مواد سمی حساس‌تر هستند و علائم مسمومیت را سریع‌تر نشان می‌دهند.

پیشگیری از مسمومیت با گیاهان

برای پیشگیری از مسمومیت با گیاهان، باید موارد زیر را رعایت کنید:

• از تماس با گیاهان ناشناخته و سمی در فضاهای باز پرهیز کنید.
• اگر در معرض یک گیاه سمی قرار گرفتید، اقدامات زیر را انجام دهید:
• • • فوراً پوست خود را با آب و صابون بشویید.
    • زیر ناخن‌های خود را با برس تمیز کنید.
    • برای کاهش خارش و تاول، کمپرس مرطوب، لوسیون کالامین یا کرم هیدروکورتیزون را روی پوست خود بمالید.
    • مصرف آنتی‌هیستامین نیز می‌تواند به تسکین خارش کمک کند.
    • اگر واکنش آلرژیک شدید مانند تورم یا تنگی نفس دارید یا در گذشته واکنش شدید داشته‌اید، سریعاً خود را به مرکز درمانی برسانید.

برای جلوگیری از بروز مسمومیت با گل آپارتمانی سمی چه کنیم؟

گل‌های آپارتمانی می‌توانند زیبایی و طراوت زیادی به خانه‌های ما ببخشند، اما برخی از آنها سمی هستند و می‌توانند باعث مسمومیت در انسان و حیوانات خانگی شوند. برای جلوگیری از بروز این مشکل، می‌توانید از روش‌های زیر استفاده کنید:

• گیاهان سمی را در دسترس کودکان و حیوانات خانگی قرار ندهید. این کار را می‌توانید با قرار دادن آنها در ارتفاع بالا، پشت شیشه‌های محافظ یا در مکان‌هایی که کودکان و حیوانات خانگی نمی‌توانند به آنها دسترسی داشته باشند، انجام دهید.
• از دستکش هنگام رسیدگی به گیاهان سمی استفاده کنید. این کار از تماس پوست شما با سموم گیاه محافظت می‌کند.
• شاخه‌ها و برگ‌های هرس شده را فوراً از خانه خارج کنید. این کار از تماس کودکان و حیوانات خانگی با سموم گیاه جلوگیری می‌کند.

برای مشاهده پمفلت کلیک کنید