ارتباط بین عناصر کمیاب و تیروئید

مقدمه

تیروئید بزرگترین غده درون ریز بدن است که در بخش قدامی گردن قرار دارد. غده تیروئید نقش کلیدی در هموستاز، رشد و نمو و عملکرد طبیعی دستگاه تناسلی، عصبی و قلبی عروقی دارد. عملکرد تیروئید توسط محور هیپوتالاموس-هیپوفیز- تیروئید و با واسطه هورمون آزاد کننده تیروتروپین(TRH)، هورمون محرک تیروئی(TSH)، تری یدوتیرونین (T3) و تیروکسین (T4) تنظیم می شود. عملکرد طبیعی تیروئید به انواع عناصر کمیاب برای سنتز و متابولیسم هورمون تیروئید بستگی دارد. تغییر در غلظت این عناصر بر سیستم غدد درون ریز و سایر سیستم‌های بدن تأثیر می‌گذارد و باعث اختلال عملکرد تیروئید از جمله پرکاری، کم‌کاری، بیماری خودایمنی تیروئید (بیماری گریوز و تیروئیدیت هاشیموتو)، سرطان تیروئید و سایر بیماری‌های سیستم می‌شود.

شیوع کمبود عناصر کمیاب ممکن است اثربخشی برنامه های بهداشت عمومی در حال انجام را به دلیل تعاملات عناصر کمیاب کاهش دهد. بنابراین پیشگیری از کمبود عناصر کمیاب نه تنها ممکن است بیماری های مرتبط با آن عناصر کمیاب را کاهش دهد، بلکه اثربخشی سایر عناصر کمیاب را نیز بهبود می بخشد.

1.ید:

ید یک عنصر کمیاب ضروری و پیش ساز هورون های تیروئیدی ( T4 و T3) است و کمبود آن باعث کم کاری تیروئید می شود. مصرف ناکافی ید می تواند عملکرد تیروئید را مختل کند و منجر به گواتر، اختلالات شناختی- رشدی و ناهنجاری های مادرزادی شود که در مجموع به عنوان اختلالات کمبود ید شناخته می شوند. مطالعات اخیر پس از اجرای جهانی برنامه‌های غنی‌سازی ید اجباری یا داوطلبانه نشان می دهند که مصرف توصیه‌شده ید (متوسط غلظت ید ≤ 300 گرم در لیتر) می‌تواند تا حد زیادی خطرات خودایمنی تیروئید را کاهش دهد. غذاهای دریایی ( انواع ماهی و میگو) منابع غذایی غنی از ید محسوب می شوند که باید برای پیشگیری از کمبود ید در برنامه غذایی گنجانده شوند.

2. سلنیم:

سلنیم یک عنصر مهم در بیوسنتز و متابولیسم هورمون تیروئید است و در بسیاری از فرآیندهای بیولوژیکی متنوع، شامل سنتز DNA، دفاع آنتی اکسیدانی، متابولیسم هورمون تیروئید، پاسخ های ایمنی نقش دارد. اگرچه ید یک عامل اصلی در بیماری‌های تیروئید است و تعیین کننده اصلی اندازه تیروئید است، سلنیم نیز بر اندازه تیروئید تأثیر می گذارد. عملکرد طبیعی سلول های تیروئید نیازمند دریافت کافی Se هستند.

3. آهن:

آهن برای سلامت انسان ضروری است، زیرا در واکنش های اکسیداسیون- احیاء شرکت  و در انتقال اکسیژن در بدن نقش دارد. دو مرحله اولیه در سنتز هورمون تیروئید توسط آنزیمی به نام TPO (یک پروتئین وابسته به هم) کاتالیز  می شود. بنابراین کمبود شدید آهن می تواند موجب کاهش  فعالیTPO ، کاهش سطح کل T4 و T3 پلاسما، کاهش تبدیل T4  به T3 و افزایش سطح TSH شود. کمبود آهن بر رشد شناختی، عملکرد سیستم ایمنی و بارداری تأثیر منفی می گذارد.

در کودکان سنین مدرسه مبتلا به کمبود آهن،  حجم تیروئید به میزان قابل توجهی کاهش می یابد بنابراین برنامه مکمل یاری توام آهن و ید با هم با ید در نظر گرفته شود یا در برنامه غذایی قرار می گیرد.

4. روی

روی برای سلامت انسان ضروری است و در بیان ژن، تقسیم و رشد سلولی و در انواع آنزیم های دخیل در عملکرد ایمنی و تولید مثل نقش دارد. مطالعات انجام شده نشان می دهند که سطوح پایین روی با کم کاری تیروئید و سطوح بالای روی با پرکاری تیروئید مرتبط است .

5. منیزیم

منیزیم (Mg) نقش اصلی در بیماری تیروئید دارد و در کاهش ترمیم DNA نیز نقش دارد. بنابراین منیزیم می تواند باعث ایجاد تومورها از طریق جهش DNA شود. منیزیم در استفاده تیروئید از ید و تبدیل T4 غیر فعال به T3 فعال نقش مهمی دارد.

علاوه بر موارد ذکر شده در بالا، مس ، منگنز و لیتیوم  بر سنتز هورمون تیروئید و ایجاد اختلالات غده تیروئید تاثیر دارد.